|
GEÇMİŞ GELECEĞİN KÖPRÜSÜDÜR |
|
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
|
 |
Sitenizesayac.com
|
İTİLAF DEVLETLERİ
Üçlü Anlaşma ( İtilaf) Fransa - İngiltere - Rusya ( 1881 - 1907 )
Üçlü bağlaşmanın gerçekleşmesiyle Almanya'dan öç almak isteyen Fransa ittifak karşısında tek başına kalmak tehlikesiyle karşılaştı. Bundan kurtulmak için kendisine müttefik bulma çabasını yoğunlaştırmıştı. Ancak 1907'de son biçimini alan bu anlaşma Üçlü Anlaşma (Entente ) adını aldı.
Fransa ile İngiltere, Avrupa'da olduğu gibi, sömürgecilik alanında da birbirleriyle çekişiyordu. Rusya ile de Akdeniz ve Osmanlı İmparatorluğu'na ilişkin siyasette öteden beri bir anlaşma sağlanamamıştı. Kınm savaşında olduğu gibi 1877-78 savaşı da İngiltere ve Fransa'yı Rusya ile karşı karşıya getirmişti. İngiltere isle Rusya arasında ise başka anlaşmazlık alanı Asya idi. Hindistan'a egemen olan İngiltere, kuzeye Afganistan'a doğru çıkmaya çalışırken Sibirya'yı ve Orta Asya'yı esle geçiren Rusya ise Afganistan üzerinden güneye, Hindistan'a inme siyasetini güdüyordu. Bütün bu nedenlerle Üçlü Anlaşma çok güç ve geç gerçekleşebildi.
Fransa - Rusya Bağlaşması ( 1891 - 1894 )
Almanya'nın İtalya'nın Trablusgarp'a yerleşmesini kabullenmesi Fransa ile Rusya'yı birbirine yaklaştırdı. İki tarafta bir anlaşma yapmak istediklerini 1891'de açıklamışlardı. Ertesi yıl da Genel Kurmay Başkanları arasında Üçlü bağlaşma devletlerinin saldınlanna karşı bir askeri sözleşme imzalanmıştı. Ancak bununla ilgili hükümler, hükümetlerce 1894'te onaylanmıştı.4
Fransa - İngiltere Dostluk Anlaşması ( 1904 )
Fransa aralanndaki anlaşmazlıklara son vererek İngiltere ile dost olma çabasına düşmüştür. Sonunda 1904'te adını samimi anlaşma ( Entante Cordiate ) denilen bir iş ve görüş birliğine vanlmıştır. Buna göre Avrupa'da bir çatışma, bir savaş olursa İngiltere, Fransa'yı bir dost olarak yalnızca siyasal yönden destekleyecek, doğrudan doğruya savaşa girmeyecekti.
Bunun dışında Fransa Mısır'ı İngiltere'ye bırakıyor, bunun karşılığında Fas 'ı ele geçirme hakkını kazanıyordu. Böylece "dostluk" gene bir Osmanlı ülkesi Msır üzerinde pazarlık yapılarak gerçekleştirilmiştir.
Rusya - İngiltere Anlaşması ( 1907 )
İngiltere ve Rusya'nın aralanndaki anlaşmazlıktan gidermeye yönelmelerinde Japonya'nın Rusya'yı yenip bir güç olarak ortaya çıkması büyük ölçüde etken olmuştu. Estonya'daki Tallin ( Reval) kentinde bir araya gelen taraflar, sömürgeler ve özellikle Afganistan ve İran konusundaki görüş aynlıklanna son veren bir anlaşma imzalamışlardı (30 Ağustos 1907 ).5
Bununla:
1- İngiltere, Türkmenistan, Rusya da Hindistan üzerindeki iddialanndan vazgeçiyorlardı. Tibet, Çin toprağı olarak
kabul ediliyordu.
2-İran taraflar arasında "2" etkenlik ( nüfuz ) bölgesine aynlıyordu. Kuzey İran, Rusya'nın, Güney ve Güneybatı İran ise İngiltere bölgesi olacaktı. Ülkenin orta bölgeleri ise yansız sayılacaktı.
3-İngiltere, Afganistan'da üstünlüğünü koruyacaktı, ancak Statusquo'yu korumayı ve Rusya aleyhine bir durum yaratmayı da vaat ediyordu.
Rusya ile İngiltere arasındaki bu anlaşma ile Üçlü Anlaşma tamamlanmış oluyordu. Böylece Avrupa devletleri "2" bloğa aynlmışlardı. Yani bir denge sağlanmıştı. "Üçlü İttifak' ve "Üçlü İtilaf' devletleri giderek silahlanıyorlardı. Bu rakip devletler arasında herhangi bir vesile ile geniş çapta bir savaşın çıkması bekleniyordu.
Bu genel tablo içerisinde 1. Cihan Harbini hazırlayan diğer nedenler de şunlardır:
I. Dünya Harbi arifesinde daha önce de bahsettiğimiz gibi Almanya'nın kudreti İngiltere'ninkine çok yaklaşmıştı. Münakaşasız bir biçimde dünyanın 1, kara kuvvetlerine sahip Almanya, İngiltere'ninkinden sonra gelen bir donanmaya, İngiltere' yi hafifçe geçmeye başlayan bir sanayiye sahipti. Almanya ile İngiltere ve Fransa arasındaki mesafe tehlikeli bir şekilde açılmıştı.
Milliyetçilik hareketleri, 19, yy. içinde etkili olduğu gibi 20.yy. ilk çeyreğinde de ilişkilerin temelini teşkil etmiştir. İtalya ve Alman milli birliklerinin kuruluşu, Avrupa dengesine yeni bir biçim vermekle birlikte Balkanlardaki milli duygulan kamçılamış, Balkanlar 1870'den sonra Avrupa diplomasisinin başlıca müdahale alanı olmuştur. I. Dünya Savaşı öncesinde Milliyetçilik, bütün dünyada milli toplumlann yalnız cankurtaran simidi değil, ideallerinin gerçekleşmesine de imkan veren bir akım olmuştur.
Fransa ihtilalinin bir diğer etkisi de siyasi anlamda değerlendirilen özgürlük (liberalizm) hareketinin devlet sınırlannı da aşarak millet arası diplomatik ilişkilere konu olması ile belirmiştir.
Sanayileşmenin 19. Yy. içinde kazanmış olduğu yeni hız ve bunun sonucu olarak gelişen ve genişleyen sömürgecilik, diplomatik münasebetlerin alanı Avrupa'nın dar sınırlanndan çıkarak yeni kıtalara Afrika ve Uzak doğuya yayılır. Aynca büyük devletlerin çıkar çatışmalan karşılıklı siyasi rekabete ve uyuşmazlıklara sebep olmuştur.
1904-1914 devresinde bloklar açısından çatışmalar sürdü. İtilaf devletleri bu çatışmalar sırasında İtalya'nın bu ittifak ta zayıf bağlarla girmiş olduğunu fark ettiler. Ve savaşa başlandığında çeşitli vaatlerle bu devletin yanlanna çekmeyi başardılar.
Savaş sömürgesi devletler arasında çıkmıştır. Ama sömürgeci bir güç olmayan bundan öte emperyalizmin boy hedefi haline gelmiş olan Osmanlı Devleti de bu savaşa sürüklendi.
|
|